Avez-vous des questions? Vous trouverez ci-dessous les questions les plus fréquemment posées
Legionella
Wat is legionella?
Legionella pneumophila is een aerobe gramnegatieve bacterie. Er zijn maar liefst 39 verschillende soorten legionella geïdentificeerd. De meest voorkomende Legionella-soort is Legionella pneumophila. Legionella komt voor in de meeste natuurlijke watersystemen zoals meren, vijvers en rivieren in lage concentratie en in ruststadium. Deze lage legionella-bacterieconcentraties uit een natuurlijk omgeving kunnen opmerkelijk worden verhoogd in door mensen gemaakte warmwatersystemen waar de temperatuur optimaal is voor hun groei. Om energie-efficiëntere en gezondere warmwatersystemen te verkrijgen, moet daarom worden gekeken naar de interacties tussen Legionella pneumophila-bacteriën en het warmwatersysteem.
Wat zijn de symptomen van een legionella-besmetting?
De gevaarlijkste soort Legionella voor de mens is Legionella pneumophila. Het kan 2 ziektevormen veroorzaken, steeds binnen de 2 tot 10 dagen na de blootstelling (incubatietijd).
De eerste vorm is Legionellose (veteranenziekte), een levensbedreigende longontsteking waarbij de patiënt dringend medische hulp nodig heeft. Symptomen van Legionellose zijn een algemeen ziek gevoel, hoofdpijn, spierpijn, hoesten en kortademigheid, gevolgd door een longontsteking met > 39°C koorts. Legionellose moet behandeld worden met antibiotica, en ook na genezing kan de ziekte nog langdurige gevolgen met zich meebrengen.
De andere vorm is Pontiac Koorts, genoemd naar een uitbraak in Pontiac, Michigan in 1968. Deze variant uit zich onder de vorm van een griepachtige ademhalingsziekte. Bij Pontiac koorts zal de zieke gedurende 2 tot 5 dagen lichte griepachtige verschijnselen ondervinden zoals bijvoorbeeld koorts, spierpijn, hoofdpijn en hoesten. De ziekte is in deze lichte vorm niet gevaarlijk, er doet zich geen longontsteking voor. De klachten kunnen zonder behandeling overgaan.
Het was pas sinds 1976, na de uitbraak in Philadelphia waarna Legionella pneumophila werd ontdekt, dat volksgezondheid kon vaststellen dat dezelfde bacterie enkele eerdere uitbraken van Pontiac koorts veroorzaakte.
Sinds wanneer is er sprake van legionella?
De legionella-bacterie dankt zijn naam aan een uitbraak tijdens de Amerikaanse Legioen Conventie in het Bellevue Stratford Hotel in Philadelphia in juli 1976. 221 Amerikaanse Legioen-leden werden getroffen door een ernstige longontsteking, van wie er 34 stierven. Deze vorm van longontsteking werd veteranenziekte genoemd en toen de bacterie die dit veroorzaakte uiteindelijk werd geïdentificeerd, werd ze legionella genoemd. Dit was echter niet de eerste uitbraak. Uit opgeslagen weefsel is bekend dat deze bacterie 50 jaar geleden verantwoordelijk was voor mysterieziekten. Vóór 1976 was er een uitbraak in het St. Elizabeth ziekenhuis in Washington DC waar 81 patiënten ziek werden, van wie er 14 stierven. Een andere uitbraak in hetzelfde Bellevue Stratford Hotel in Philadelphia was in 1974 op een Oddfellows Conventie waar 20 aanwezigen ziek werden, van wie er twee stierven.
Hoe vaak komt een legionella-infectie voor?
Af en toe komt legionella voor in de media, dit gebeurt niet vaak. Brand en CO-vergiftiging zijn heel goed gekend als oorzaken van gebouw gerelateerde sterfgevallen. Jaarlijks sterven er echter meer personen aan een legionella-infectie dan aan een CO-vergiftiging. Een legionella-infectie blijft heel vaak onopgemerkt, aangezien het zich kan uiten als een lichte griep of een ernstige longontsteking. Daardoor wordt de oorzaak vaak niet opgespoord, zo blijft het geregistreerde aantal legionella-infecties laag. Een urinetest kan echter uitwijzen dat het om de legionella-bacterie gaat.
Hoe geraak je besmet?
Een groot misverstand is dat je een Legionellabesmetting krijgt door besmet water te drinken. Dit is niet waar. De Legionellabacterie kan niet overleven in de maag van een mens. Kraantjeswater drinken houdt dus geen enkel risico op besmetting in. Hoe word je dan wel besmet? Besmetting gebeurt door het inademen van besmette aerosolen, aerosolen zijn heel kleine waterdruppels die geproduceerd worden door bijvoorbeeld een douchekop. Deze druppels zijn zo klein dat ze kunnen binnendringen in de longen. Let op, stoom/damp kan geen Legionellabacteriën bevatten aangezien deze druppels te klein zijn om de bacteriën met zich mee te dragen.
Legionella in gebouwen
Hoe komt Legionella binnen in het gebouw?
Legionella is van nature aanwezig in meren, rivieren en ook in ons leidingwater. De bacterie komt ons gebouw binnen aan een hele lage ongevaarlijke concentratie. In gebouwen doen er zich echter situaties voor die optimaal zijn voor de groei van de bacterie, zoals bijvoorbeeld ideale temperaturen tussen 20 en 45°C of stilstaand water. Op deze manier kunnen er gevaarlijke concentraties bereikt worden in gebouwen.
Wat kan je zelf doen thuis?
Thuis zijn er 2 dingen waar je op moet letten. Eerst en vooral moet de boilertemperatuur ingesteld staan op 60°C. Bij een temperatuur van 60°C duurt het 5 minuten om 90% van de aanwezige Legionella bacteriën af te doden. Ten tweede laat je het koude en warme water bij niet vaak gebruikte tappunten best enkele minuten lopen alvorens je dit tappunt gebruikt. Dit doe je ook als je bijvoorbeeld terugkomt uit vakantie.
Moet u thuis maatregelen nemen na een vakantie?
Wanneer u na een vakantie van meer dan een week terug thuis komt dan laat u best uw leidingen even doorspoelen. Dit voor zowel koud- als warmwaterleidingen. Zet uw kraan op de warmste stand om de warmwaterleidingen te doorspoelen, als het water uit de kraan heet is dan laat u het water minimum een minuut doorstromen om het stilstaande water te verwijderen. Bij een temperatuur van 60°C duurt het 5 minuten om 90% van de aanwezige Legionella bacteriën af te doden. Tegelijkertijd ventileer je de ruimte.
Kan er ook Legionella voorkomen in een luchtbevochtiger?
Een luchtbevochtiger met verdamping vormt geen risico omdat er geen aerosolontwikkeling door waterverneveling is. Luchtbevochtigers met verneveling houden echter wel een zeker risico in, zeker wanneer het water in het waterreservoir kan opwarmen door bijvoorbeeld de zon.
Kan je ziek worden van het ontluchten van een verwarmingsinstallatie aangezien hierbij ook aerosolen vrijkomen?
Neen, het water in verwarmingsinstallaties zit in een gesloten circuit. Legionella bacteriën hebben niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen om hier lange tijd in te overleven.
Legionella regelgeving
Wat is het BBT (2017)?
Het BBT is het handboek Best Beschikbare Technieken voor Legionellabeheersing. Dit handboek beschrijft de technische richtlijnen inzake Legionellabeheersing waaraan een sanitaire installatie geacht wordt conform te zijn. De richtlijnen in dit handboek worden gezien als de code van goede praktijk.
Het Agentschap Zorg en Gezondheid gebruikt dit handboek als referentiedocument bij het uitoefenen van zijn toezichtsfunctie op de naleving van het Vlaams Legionellabesluit van 4 mei 2007.
Het handboek kan je downloaden via onderstaande link: https://www.zorg-en-gezondheid.be/handboek-best-beschikbare-technieken-voor-legionellabeheersing
Welke alternatieve maatregelen voor Legionellabeheersing zijn er toegelaten?
Naast de standaardmaatregel van temperatuurbeheersing (60°C vertrek, 55°C retour) zijn ook alternatieve beheersmaatregelen mogelijk. Die maatregelen moeten goedgekeurd worden door de minister. Er zijn momenteel 7 goedgekeurde systemen (Ecodis®-cel, Oxiperm®Pro, BIFIPRO®, Huwa-San Controller®, Aqualitybox®, Bello Zon®, EasyDis®). Voor elk systeem is er na het doorlopen van een proeftraject en na advies van de Hoge Gezondheidsraad een ministerieel besluit opgemaakt met daarin een korte omschrijving van het toestel en de gebruiksvoorwaarden.
Onderzoek naar Legionella, waarom werkt LoWatter met een simulatiemodel?
Aan de UGent wordt er dagelijks onderzoek uitgevoerd om de problematiek beter te beheersen. Het meten van Legionella een zeer arbeids- en tijdsintensief proces, daarom werd er een simulatiemodel ontwikkeld dat toelaat om het Legionella infectierisico in een gebouw te voorspellen. Zo kan de oorzaak van de infectie snel vast gesteld worden in een geïnfecteerd gebouw.
Water produceren aan 60°C kost toch heel wat energie?
Om Legionellaveilig te zijn moeten we water produceren aan 60°C, dit terwijl we aan onze tappunten slechts temperaturen rond de 40°C gebruiken. Dit belemmert het gebruik van energie-efficiënte productiesystemen (zoals bijvoorbeeld warmtepompen) voor de productie van warm water. Het produceren van water aan die hoge temperaturen brengt dus heel wat extra energiegebruik met zich mee, dit in tegenstelling tot de vraag van consumenten om op een lagere temperatuur te werken. Ook op dit vlak voert de UGent onderzoek uit om een oplossing te bieden aan deze continu hoge temperaturen, zodat er energie bespaard kan worden zonder de gezondheid van de mens in gevaar te brengen.